بالا یا پایین رفتن قیمت دلار در ایران تأثیر بسیار زیادی روی زندگی روزمره ما دارد. اساساً اقتصاد ما به سمتی پیش رفته که به قیمت دلار گره خورده و با نوسانات آن دچار تغییرات مثبت یا منفی میشود. همین نوسانها باعث شده تا یک بازار جداگانه برای ارزهای دلار و یورو شکل بگیرد و خیلی از سودجویان با اعمال نفوذ و ایجاد نوسان، سعی در کسب سودهای کلان داشته باشند.
البته بخش زیادی از رشد قیمت دلار طبیعی بوده و وابسته به شرایط است. مهمترین دلیلی که در این مقاله از صرافی حافظ قصد داریم در خصوص علت رشد قیمت دلار با شما صحبت کنیم، اثرگذاری آن روی حوالههای ارزی است. زمانی که از طریق صرافی پولی را به صورت حواله به خارج از کشور ارسال میکنید، این پروسه ممکن است چند روز طول بکشد. قانون حوالههای ارزی به این شکل است که صرافی موظف است و قیمت تبدیل ارز را متناسب با روز تسویه محاسبه کند.
به عبارت دیگر، چنانچه در فاصله فرستادن و تحویل گرفتن پول در مقصد، قیمت دلار رشد کند، مبلغ کل حواله کمتر خواهد شد. مثلاً چنانچه شما به اندازه 1000 دلار پول از ایران حواله کرده باشید، اگر طی یکی دو روز انتقال، این ارز گران شده باشد، گیرنده در مقصد ممکن است 950 دلار (به تناسب افزایش قیمت) دریافت نماید.
رشد قیمت دلار یک پدیده اقتصادی پیچیده است که به ترکیبی از عوامل اقتصادی، مالی، سیاسی و اجتماعی مختلف بستگی دارد. در ادامه مقاله به بررسی جامع و کامل عوامل گوناگونی میپردازیم که میتوانند منجر به رشد قیمت دلار شوند. با صرافی حافظ همراه باشید.
عوامل رشد قیمت دلار
دلار مثل زبان انگلیسی که به عنوان زبان مشترک بینالمللی پذیرفته شده، به عنوان یکی ارز رایج جهانی مورد استفاده قرار میگیرد. به همین خاطر است که امروزه نه فقط سیاستهای داخلی آمریکا، بلکه تحولات جهانی نیز روی قیمت آن اثرگذار هستند. البته این تأثیرات میتوانند در سطح داخلی باشند یا در سطح بینالمللی قیمت این ارز را دستخوش تغییر کنند.
علتهای زیادی میتوانند در رشد قیمت دلار دخیل باشند که در زیر به 14 مورد از آنها اشاره میکنیم:
نرخ تورم
یکی از مهمترین عوامل تأثیرگذار بر ارزش پول ملی یک کشور، نرخ تورم آن است. زمانی که نرخ تورم در کشوری بالا باشد، قدرت خرید پول رسمی آن کشور پایین میآید و این به معنی کم شدن ارزش پول ملی آن در برابر ارزهای خارجی با ثباتتری همچون دلار است.
در نتیجه این اتفاق و رشد قیمت دلار، مردم و سرمایهگذاران تمایل پیدا میکنند تا داراییهای خود را به ارزهای با ثباتتری مثل دلار تبدیل کنند تا از افت ارزش آن جلوگیری نمایند. این امر مستقیماً باعث افزایش تقاضا برای دلار در بازار شده و میتواند منجر به افزایش قیمت آن گردد.
اساساً بر خلاف تصور مردم، رشد قیمت دلار علت زیاد شدن تورم نیست، بلکه بالا رفتن نرخ تورم موجب افزایش قیمت دلار میشود. به عبارت دیگر، قیمت دلار محصول تورم است نه عامل آن.
همچنین بخوانید: صرافیها چه خدماتی ارائه میدهند؟
نرخ بهره بانکی
نرخ بهره بانکی نقش بسیار مهمی در تعیین ارزش دلار دارد. زمانی که بانک مرکزی آمریکا نرخ بهره خود را افزایش میدهد، جذابیت اوراق قرضه و دیگر فرصتهای سرمایهگذاری دلاری افزایش پیدا میکند. در نتیجه سرمایهگذاران بینالمللی جهت کسب سود بیشتر به خرید دلار و سرمایهگذاری روی این ارز، رو میآورند. این موضوع خود باعث افزایش تقاضا برای دلار شده و موجب رشد قیمت آن میشود.
البته برعکس این موضوع نیز صادق است. زمانی که بانک مرکزی (فدرال رزرو) آمریکا نرخ بهره خود را کاهش میدهد، معمولاً سرمایهگذاران بینالمللی، سرمایه خود را از این ارز خارج کرده و موجب کاهش قیمت آن در سطح جهانی میشوند.
نرخ بهره بانکی آمریکا یکی از عوامل جهانی اثرگذار روی رشد قیمت دلار است و گرچه به سیاستهای داخلی کشورهای دیگر ارتباطی ندارد اما روی آنها تأثیر میگذارد.
سیاستهای پولی دولت
سیاستهای پولی دولت و بانک مرکزی در آمریکا و سایر کشورها تأثیر بزرگی بر رشد قیمت دلار خواهد داشت. سیاستهای پولی انقباضی همچون افزایش نرخ بهره و کاهش حجم پول در گردش، میتوانند باعث افزایش ارزش دلار و بالا رفتن قیمت آن شوند. برعکس، سیاستهای پولی انبساطی از جمله کاهش نرخ بهره و افزایش حجم پول در گردش، میتوانند ارزش دلار را کاهش داده و قیمت آن را پایین بیاورند.
البته این تنها سیاستهای پولی دولت آمریکا نیست که روی نوسان قیمت دلار اثرگذار است، بلکه دولت هر کشوری نیز میتواند با اعمال چنین تصمیماتی، روی قیمت دلار در کشور خود اثرگذار باشد. البته این تأثیر داخلی روی نسبت ارزش واحد پول ملی آن کشور نسبت به دلار است، نه ارزش واقعی و بینالمللی خود دلار.
نسبت عرضه و تقاضا
دلار گرچه یک واحد پولی و به عبارت بهتر، یک حواله یا برات است، اما خود میتواند مانند یک کالا مورد معامله و سرمایهگذاری قرار بگیرد. از این رو مانند هر بازار دیگری، تغییر نسبت عرضه و تقاضا، طبیعتاً روی قیمت آن اثرگذار خواهد بود.
در واقع عرضه و تقاضای دلار در بازارهای جهانی یکی از عوامل کلیدی و تعیینکننده برای قیمت آن است. چنانچه تقاضا برای دلار در بازارهای جهانی افزایش پیدا کند (مثلاً به خاطر افزایش تجارت بینالمللی یا نیاز به دلار برای خرید کالاهای وارداتی) اما عرضه به اندازه کافی صورت نگیرد، قیمت این ارز بالاتر میرود.
همچنین اگر عرضه دلار کاهش یابد (مثلاً به خاطر کاهش ذخایر ارزی یا کاهش حجم صادرات) و تقاضا بیشتر باشد نیز، قیمت این ارز دوباره افزایش پیدا میکند.
یکی از شرایطی که ممکن است طی آن قیمت دلار کاهشی شود، بیشتر شدن سطح عرضه آن نسبت به تقاضا است. به همین خاطر یکی از سیاستهای کلان برخی از کشورهای درگیر تورم، مبادله کردن با دیگر ارزهای بینالمللی است تا از این طریق سطح تقاضا را پایین آورده و قیمت دلار را کمتر کنند.
اقتصاد جهانی
وضعیت اقتصاد جهانی اثرگذاری مستقیمی بر روی ارزش دلار دارد. از آنجایی که دلار اساساً واحد ارزی رسمی آمریکاست، ارزش آن بیش از هر کشور دیگری، به وضعیت اقتصادی آمریکا گره خورده است.
وقتی اقتصاد آمریکا نسبت به سایر کشورها قویتر باشد، سرمایهگذاران بینالمللی تمایل بیشتری به سرمایهگذاری در دلاری پیدا میکنند. این موضوع موجب افزایش تقاضا برای دلار شده و میتواند منجر به افزایش قیمت آن شود.
علاوه بر این، بحرانهای اقتصادی در سایر کشورها نیز میتواند باعث افزایش تقاضا برای دلار به عنوان یک ارز امن شود که مستقیماً روی بالا رفتن قیمت آن اثرگذار است.
تحولات سیاسی و ژئوپلیتیکی
تحولات سیاسی و ژئوپلیتیکی نقش مهمی در رشد قیمت دلار دارند.
به عنوان مثال ناآرامیهای سیاسی، جنگها و دیگر بحرانهای بینالمللی میتوانند موجب افزایش تقاضای جهانی برای دلار شوند، زیرا در زمان بحران، سرمایهگذاران معمولاً به دنبال حفظ ارزش داراییهای خود بوده و دلار به عنوان یکی از مطمئنترین ارزهای جهان، به یکی از بهترین مقاصد سرمایهگذاری تبدیل میشود.
در نتیجه اصولاً شکلگیری بحران در سطح بینالمللی یا حتی درگرفتن جنگهای داخلی یا بیثباتی امنیتی، موجب رشد قیمت دلار میگردد. به عبارت دیگر، قیمت دلار ارتباط مستقیمی با نرخ هراس جمعی و ثبات اقتصادی در جهان دارد.
همچنین بخوانید: پیشبینی هوش مصنوعی از قیمت کاردانو تا ۳۱ جولای ۲۰۲۴
قیمت نفت و سایر کالاهای ضروری
بسیاری از کالاهای ضروری از جمله بشکههای نفت، با دلار قیمتگذاری میشوند و تغییر در قیمت آنها، میتواند بر نسبت عرضه و تقاضای دلار اثرگذار باشد. زمانی که به هر دلیلی (امنیت مسیرهای جابجایی، بروز حادثههایی که روند تولیدات را کُند میکنند، اختلافات سیاسی و غیره) قیمت نفت افزایش پیدا کند، خریداران به مقدار دلار بیشتری برای تهیه آن احتیاج پیدا میکنند.
از این رو تقاضا برای این ارز در بازار زیاد شده و قیمت دلار هم افزایش پیدا میکند. البته برعکس این موضوع هم صادق بوده و هرگاه قیمت نفت کاهش یابد، قیمت دلار نیز شیب نزولی پیدا میکند.
باید توجه داشته باشید که افزایش قیمت نفت برای کشورهای تولیدکنندهای همچون ایران بسیار مفید است، زیرا حجم سود صادرات آنان را افزایش داده و با ایجاد درآمد ملی، در نهایت موجب کم شدن تورم و کاهش قیمت دلار به نسبت ارز داخلی آنان میشود. در چنین شرایطی (مثلاً در ایران) شیب افزایش ارز ریال، تندتر از شیب افزایش قیمت دلار خواهد شد و به همین خاطر مردم از این اتفاق سود میبرند.
تراز تجاری کشور
تراز تجاری یک کشور یکی از مهمترین عواملی است که بر روی ارزش پول ملی آن کشور تأثیر میگذارد. اگر کشوری دارای کسری تجاری باشد، به معنای این است که میزان واردات آن بیشتر از صادراتش است. این یعنی برای پرداخت هزینههای واردات خود به دلار بیشتری نیاز خواهد داشت.
نیاز بیشتر کشور به دلار به معنی افزایش تقاضا بوده و افزایش تقاضا نیز به معنی رشد قیمت دلار است. برعکس این موضوع هم صادق است، یعنی چنانچه تراز تجاری کشور مثبت شود و نرخ صادرات از واردات بالاتر باشد، نیاز دولت به دلار کاهش پیدا کرده و در نتیجه قیمت آن پایینتر میآید.
همانطور که میبینید هر چقدر حجم تولیدات خالص و ناخالص ملی و البته صادرات آنها بیشتر باشد، قیمت دلار ثبات بیشتری پیدا کرده و کمتر هم میشود. یکی از دلایلی که تحریم و محدودیت صادرات باعث افزایش دلار شده، همین است.
کنترل بودجه
کنترل بودجه توسط دولتها نیز تأثیر زیادی بر ارزش پول ملی آنها دارند. معمولاً داشتن کسریهای بودجه بالا و بدهیهای دولتی زیاد، میتواند باعث کاهش اعتماد جمعی به پول ملی و افزایش تقاضا برای ارزهای خارجی با ثباتتری مانند دلار شود. این افزایش تقاضا نیز طبیعتاً منجر به افزایش قیمت دلار خواهد شد.
از طرف دیگر در پیش گرفتن سیاستهای مالی محتاطانه و کنترل بدهیهای دولت، میتواند به افزایش ثبات پول ملی و کاهش تقاضا برای دلار و کاهش قیمت آن کمک کند.
سرمایههای خارجی
اثرگذاری ورود سرمایههای خارجی بر رشد قیمت دلار، درست مانند صادرات است. چنانچه شرایط در کشوری مهیا باشد تا سرمایهگذاران خارجی به آنجا ورود کنند، نرخ درآمد ملی افزایش پیدا کرده ارزش پول ملی آن کشور نسبت به دلار بالاتر میرود.
البته این موضوع در مورد آمریکا کاملاً برعکس است، زیرا تا زمانی که سرمایهگذاران بینالمللی پول خود را در بازار آمریکا سرمایهگذاری کنند، مجبورند با دلار معامله کرده و تقاضا برای این ارز افزایش مییابد. در نتیجه ارزش آن در جوامع جهانی بیشتر میشود. از طرف دیگر چنانچه فرصتهای جذابتری در سطح جهانی ایجاد شود و سرمایهگذاران از بازار آمریکا خارج شوند، قیمت دلار هم کاهش پیدا میکند.
شوکهای اقتصادی
شوکهای اقتصادی غیرمنتظره، از جمله بحرانهای مالی، رکودهای اقتصادی، یا ترکیدن حبابهای بازار، میتوانند تأثیرات بسیار بزرگی بر ارزش و قیمت دلار داشته باشند. در زمان شکلگیری بحرانهای این چنینی، تقاضا برای دلار به عنوان یک ارز امن افزایش پیدا میکند و این موضوع خود باعث افزایش قیمت آن میشود.
به عنوان مثال رکود اقتصادی بزرگ آمریکا در سال 2008 ناگهان باعث ایجاد یک تورم اقتصادی بزرگ در سراسر دنیا شد و قیمت دلار را به شدت بالا برد.
سیاستهای تجاری دولت
سیاستهای تجاری که دولتها در پیش میگیرند تأثیر بسیار زیادی روی ارزش پول ملی آنها دارند. تعرفههای عمومی، تحریمها، و محدودیتهای تجاری، نرخ مالیات و غیره میتواند اثرگذاری زیادی روی جریان تجارت بینالمللی داشته باشند و در نتیجه روی نسبت عرضه و تقاضای دلار نیز تأثیر بگذارد. در پیش گرفتن سیاستهای حمایتی (دوری از تجارت آزاد) و اعمال تعرفههای بالا (شامل مالیات، عوارض، گمرک و غیره) میتواند باعث کاهش حجم تجارت بینالمللی و افزایش تقاضا برای دلار شود.
اساساً هرچقدر مبادلات بینالمللی در یک کشور رونق بیشتر داشته باشند، تورم کاهش پیدا کرده و قیمت دلار ثبات بسیار بیشتری پیدا میکند و حتی ممکن است نزولی شود. از طرف دیگر، برقراری شرایطی مانند تحریم، ارتباطات بینالمللی را محدود کرده و این انزوا در نهایت موجب افزایش قیمت دلار خواهد شد.
روانشناسی بازار
گرچه کمی عجیب به نظر میرسد اما روانشناسی بازار و انتظارات سرمایهگذاران نیز نقش مهمی در تعیین قیمت دلار دارند. اگر شرایط به گونهای باشد که سرمایهگذاران انتظار افزایش نرخ بهره، بهبود وضعیت اقتصادی، یا تحولات مثبت سیاسی را داشته باشند، انتظار تعاملات بینالمللی بالا رفته و این حس مثبت، باعث کاهش قیمت دلار میشود.
همانطور که اشاره کردیم، هراس عمومی در شرایط ناپایدار داخلی، یکی از عوامل مهم برای افزایش قیمت دلار است، زیرا مردم برای حفظ سرمایه خود به خرید ارزهای امن روی آورده و با افزایش تقاضا، قیمت دلار هم در کشور بالاتر میرود. اما امیدواری دقیقاً عملکردی معکوس داشته و خود به خود با ایجاد انتظارات مثبت، موجب عدم هراس و جلوگیری از افزایش تقاضای دلار میشود. در نتیجه عرضه بیشتر شده و قیمت دلار کاهش پیدا میکند.
تفاوت نرخ ارز رسمی و بازار آزاد
در کشورهایی مانند ایران که نرخ ارز رسمی و نرخ ارز در بازار آزاد متفاوت است، سیاستهای ارزی دولت و میزان دسترسی مردم و سرمایهگذاران به ارز خارجی میتواند تأثیر زیادی بر قیمت دلار داشته باشد.
زمانی که دلار در کشور دو نرخی باشد، در شرایطی که نرخ رسمی به دلایلی که بازار آزاد مربوط نیست، دچار نوسان شود، باز هم تأثیر خود را روی رشد قیمت دلار میگذارد. دو نرخی بودن دلار یک راهکار موقتی برای کنترل قیمت آن و حفظ توان اقتصادی دولت است اما در طولانی مدت منجر به افزایش هرچه بیشتر قیمت آن در بازار آزاد شده و تورم داخلی را زیادتر میکند.
دولتها (از جمله دولت ایران) همواره سعی دارند تا دلار را تک نرخی کرده و قیمت آن را به صورت یکپارچه کنترل کنند.
همچنین بخوانید: ۱۰ دلیل برای اینکه کانادایی ها با وجود رشد اقتصادی همچنان از اقتصاد ناراضی هستند
سخن آخر
رشد قیمت دلار پدیدهای است که به عوامل مختلف سیاسی، اقتصادی، مالی و اجتماعی بستگی دارد. آشنایی با این علتها به شما کمک میکند تا در هنگام مبادله با ارز مانند دلار، سرمایهگذاری در آن یا حتی انتخاب زمان مناسب برای ارسال حواله ارزی، آگاهی بیشتری داشته باشید و متحمل ضرر و زیان نشوید.
صرافی حافظ یکی از بهترین و معتبرترین صرافیهای ایرانی/کانادایی است که علاوه بر خدماتی همچون تبدیل ارز و ارسال حواله، مشاورههای قابل توجهی در خصوص بهترین زمان برای صدور حواله یا سرمایهگذاری در ارزهای بینالمللی به شما ارائه میدهد.
در این مقاله تلاش کردیم تا مهمترین عوامل رشد قیمت دلار را برشماریم. امیدواریم این مطلب برای شما مفید بوده باشد.
