مزایا و معایب استفاده از صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) در برابر صرافی‌های متمرکز (CEX)

در دنیای رو به رشد ارزهای دیجیتال، صرافی‌ها نقشی اساسی در تسهیل معاملات ایفا می‌کنند. اما همه‌ی صرافی‌ها شبیه به هم نیستند و به‌طور کلی به دو دسته‌ی اصلی تقسیم می‌شوند: صرافی های متمرکز (CEX) و صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX). هر کدام از این صرافی‌ها ویژگی‌های خاص خود را دارند و متناسب با نیازهای کاربران مختلف طراحی شده‌اند. صرافی‌های متمرکز، که توسط شرکت‌های خصوصی مدیریت می‌شوند، معمولاً به دلیل امنیت و خدمات گسترده‌شان محبوبیت زیادی دارند. در مقابل، صرافی‌های غیرمتمرکز با ساختاری بدون واسطه، به کاربران امکان می‌دهند که به‌طور مستقیم و بدون نظارت مرکزی به معامله بپردازند. هر کدام از این دو نوع صرافی دارای مزایا و معایب منحصر به فردی هستند که انتخاب میان آن‌ها را به یک تصمیم استراتژیک تبدیل می‌کند. در این مقاله، به بررسی این مزایا و معایب خواهیم پرداخت تا بتوانیم دید روشنی از این دو رویکرد معاملاتی به دست آوریم.

آشنایی با مزایای صرافی متمرکز (CEX)

• حجم معاملات بالا

یکی از ویژگی‌های مهم صرافی‌های متمرکز، حجم بالای معاملات است که مزایای بسیاری برای معامله‌گران به همراه دارد؛ از جمله کاهش نوسانات بازار، انجام سریع تراکنش‌ها و کاهش اسپرد (تفاوت قیمت خرید و فروش). این مزایا به‌ویژه برای تریدرهای حرفه‌ای که به دنبال فرصت‌های سودآوری در معاملات روزانه هستند، اهمیت ویژه‌ای دارد.

• سرعت بالای انجام تراکنش‌ها

صرافی‌های متمرکز با ارائه نقدینگی کافی، امکان انجام سریع و لحظه‌ای معاملات را فراهم می‌کنند. این سرعت بالا، به کاربران اجازه می‌دهد که در کمترین زمان ممکن به خرید و فروش ارزهای دیجیتال بپردازند.

• قابلیت‌ها و خدمات گسترده
  

کاربران صرافی‌های متمرکز، علاوه بر معاملات معمول، می‌توانند از خدمات متنوعی همچون وام‌دهی، استفاده از ابزارهای معاملاتی و سایر امکانات پیشرفته بهره‌مند شوند. این تنوع خدمات، انعطاف‌پذیری و گزینه‌های بیشتری را در اختیار معامله‌گران قرار می‌دهد تا استراتژی‌های معاملاتی خود را به‌راحتی اجرا کنند.

• رابط کاربری ساده و مناسب برای تازه‌کاران

پلتفرم‌های صرافی‌های متمرکز اغلب رابط کاربری ساده‌ای دارند که امکان استفاده را برای کاربران تازه‌کار نیز فراهم می‌کند. این صرافی‌ها معمولاً راهنمایی‌های لازم و ابزارهای آموزشی را به کاربران ارائه می‌دهند تا به‌راحتی بتوانند از محیط معاملاتی استفاده کرده و به‌طور مستقل معاملات خود را انجام دهند.

معایب صرافی‌های متمرکز (CEX)

با وجود مزایای متعدد، صرافی‌های متمرکز با چالش‌ها و ریسک‌هایی نیز همراه هستند. در ادامه به معایب این صرافی‌ها پرداخته‌ایم:

• ریسک هک شدن

یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های صرافی‌های متمرکز، تمرکز دارایی‌ها و اطلاعات کاربران در یک نقطه است که آن‌ها را به هدفی جذاب برای هکرها و کلاهبرداران تبدیل می‌کند. از این رو، همیشه خطرات امنیتی برای کاربران وجود دارد.

• کنترل محدود کاربران بر دارایی‌ها

در صرافی‌های متمرکز، کاربران کنترل کامل بر دارایی‌های خود ندارند، زیرا نگهداری از دارایی‌ها بر عهده صرافی است. این مسئله باعث محدود شدن کنترل کاربران بر سرمایه‌شان می‌شود.

• امکان دستکاری بازار

ساختار متمرکز این صرافی‌ها ممکن است زمینه را برای دستکاری‌های بازار توسط نهادهای متمرکز فراهم کند. ضعف در نظارت و رگولاتوری نیز می‌تواند منجر به سوءاستفاده از قدرت توسط صرافی‌ها شود.

• احراز هویت و الزامات آن

احراز هویت در صرافی‌های متمرکز امری الزامی است که برای برخی کاربران ممکن است زمان‌بر و دشوار باشد. همچنین، ارائه اطلاعات شخصی و محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها می‌تواند چالش‌هایی برای کاربران ایجاد کند.

• کارمزدهای بالای معاملاتی
  

کارمزدهای معاملاتی در صرافی‌های متمرکز گاه به‌نسبت بالا هستند و این مسئله به‌ویژه برای تریدرهای روزانه که به دفعات معامله می‌کنند، ممکن است سودآوری معاملات را کاهش دهد.

صرافی غیرمتمرکز (DEX) چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟

صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) بستری برای خرید، فروش و تبادل ارزهای دیجیتال هستند که بدون نظارت یا کنترل یک نهاد مرکزی فعالیت می‌کنند. این صرافی‌ها بر پایه بلاکچین و قراردادهای هوشمند عمل می‌کنند و امنیت آن‌ها به تیم توسعه‌دهنده و کیفیت کدنویسی وابسته است. از معروف‌ترین صرافی‌های غیرمتمرکز می‌توان به یونی سواپ (Uniswap)، بایننس دکس (Binance DEX)، پنکیک سواپ (PancakeSwap) و برگر سواپ (Burger Swap) اشاره کرد.همچنین میتوانید به مقاله صرافی غیرمتمرکز مراجعه کنید.

مزایای صرافی غیرمتمرکز

صرافی‌های غیرمتمرکز دارای مزایای ویژه‌ای هستند که بسیاری از کاربران ارزهای دیجیتال را به سمت خود جذب کرده‌اند. برخی از مهم‌ترین مزایا عبارتند از:

• امنیت بالا: با حذف واسطه‌ها، احتمال هک یا مسدود شدن دارایی‌ها به حداقل می‌رسد.
• کنترل کامل دارایی‌ها: در صرافی‌های غیرمتمرکز، کاربران خود مسئول نگهداری کلیدهای خصوصی و کنترل دارایی‌ها هستند که باعث افزایش امنیت دارایی‌ها می‌شود.
• بدون نیاز به ثبت‌نام و احراز هویت: کاربران می‌توانند بدون ارائه اطلاعات شخصی و با حفظ حریم خصوصی خود در صرافی‌های غیرمتمرکز معامله کنند، که دسترسی به آن‌ها را آسان‌تر می‌کند.
• عدم محدودیت‌های دولتی: این صرافی‌ها به نهاد خاصی وابسته نیستند و از قوانین و محدودیت‌های دولتی تبعیت نمی‌کنند، که امکان دسترسی به طیف وسیعی از ارزهای دیجیتال را در سراسر جهان فراهم می‌کند.
• کارمزدهای شفاف: کارمزدها در این صرافی‌ها به صورت شفاف و بر اساس قراردادهای هوشمند تعیین می‌شود، که هزینه‌های معاملاتی را قابل پیش‌بینی می‌کند.
• عدم دستکاری بازار: به دلیل نبود واسطه، احتمال دستکاری بازار به حداقل رسیده و شرایط عادلانه‌تری برای معامله‌گران ایجاد می‌شود.
• حفظ حریم خصوصی: صرافی‌های غیرمتمرکز اطلاعات شخصی کاربران را جمع‌آوری نمی‌کنند و این موضوع برای افرادی که به امنیت و حریم خصوصی اهمیت می‌دهند، جذاب است.

معایب صرافی غیرمتمرکز

در کنار مزایای ذکرشده، صرافی‌های غیرمتمرکز معایبی نیز دارند که باید قبل از استفاده مورد توجه قرار گیرند. این معایب شامل موارد زیر هستند:

• نقدینگی پایین: به‌طور کلی، صرافی‌های غیرمتمرکز نسبت به صرافی‌های متمرکز نقدینگی کمتری دارند، که ممکن است کاربران در خرید یا فروش ارزها با چالش مواجه شوند.
• رابط کاربری پیچیده: صرافی‌های غیرمتمرکز می‌توانند برای کاربران مبتدی دشوارتر باشند و ممکن است برای استفاده به دانش فنی بیشتری نیاز باشد.
• سرعت پایین معاملات: انجام معاملات در صرافی‌های غیرمتمرکز به دلیل ماهیت بلاکچین کندتر است و پردازش تراکنش‌ها به استخراج‌کنندگان شبکه بستگی دارد.
• عدم امکان بازیابی دارایی‌ها: این صرافی‌ها فاقد مکانیزم بازیابی وجوه از دست‌رفته یا دزدیده‌شده هستند. نبود فرآیند احراز هویت (KYC) و امکان لغو تراکنش، ریسک از دست رفتن دارایی‌ها را افزایش می‌دهد.

صرافی غیرمتمرکز (DEX) چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟

صرافی‌های غیرمتمرکز (Decentralized Exchanges یا DEX) پلتفرم‌هایی برای خرید، فروش و تبادل ارزهای دیجیتال هستند که بدون دخالت یک نهاد مرکزی عمل می‌کنند. برخلاف صرافی‌های متمرکز، در صرافی‌های غیرمتمرکز هیچ سازمان یا فردی به عنوان واسطه در مدیریت و کنترل دارایی‌های کاربران نقش ندارد. این نوع صرافی‌ها بر اساس تکنولوژی بلاکچین و قراردادهای هوشمند کار می‌کنند و امنیت آن‌ها تا حد زیادی به کیفیت کدنویسی و توانایی تیم توسعه‌دهنده بستگی دارد. از جمله معروف‌ترین صرافی‌های غیرمتمرکز می‌توان به یونی سواپ (Uniswap)، بایننس دکس (Binance DEX)، پنکیک سواپ (PancakeSwap) و برگر سواپ (Burger Swap) اشاره کرد.

مزایای صرافی‌های غیرمتمرکز

صرافی‌های غیرمتمرکز ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارند که باعث شده تا بخش بزرگی از جامعه کریپتوکارنسی به سمت استفاده از این بسترها روی آورند. مهم‌ترین مزایا عبارتند از:

• امنیت بالا

از آنجا که صرافی‌های غیرمتمرکز بر اساس قراردادهای هوشمند عمل می‌کنند و هیچ شخص ثالثی بر دارایی‌های کاربران کنترل ندارد، خطر هک و مسدودسازی دارایی‌ها در این صرافی‌ها بسیار کاهش می‌یابد. کاربران با دسترسی به کلیدهای خصوصی خود، کنترل کامل بر دارایی‌هایشان دارند و این امر ریسک دسترسی‌های غیرمجاز را کمتر می‌کند.

• کنترل کامل دارایی‌ها توسط کاربران

در صرافی‌های غیرمتمرکز، کاربران مسئول نگهداری کلیدهای خصوصی خود هستند. این به این معناست که کنترل و مالکیت کامل دارایی‌ها در اختیار خود کاربران است و صرافی هیچ دسترسی به دارایی‌های کاربران ندارد. در نتیجه، خطر از دست رفتن دارایی‌ها به دلیل مشکلات امنیتی کاهش پیدا می‌کند.

• حفظ حریم خصوصی و عدم نیاز به احراز هویت

بسیاری از صرافی‌های غیرمتمرکز نیازی به ثبت‌نام یا احراز هویت ندارند، به طوری که کاربران می‌توانند بدون ارائه اطلاعات شخصی از این بسترها استفاده کنند. این ویژگی باعث می‌شود حریم خصوصی کاربران به بهترین نحو حفظ شود و مانع از دسترسی اشخاص یا نهادها به اطلاعات آن‌ها شود.

• مقاوم در برابر محدودیت‌های دولتی

به دلیل عدم وابستگی به یک نهاد مرکزی یا قوانین خاص، DEXها از مقررات دولتی پیروی نمی‌کنند. این ویژگی امکان دسترسی به ارزهای دیجیتال متنوعی را برای کاربران در نقاط مختلف جهان فراهم می‌آورد و باعث می‌شود این پلتفرم‌ها جذابیت بیشتری برای افرادی که با محدودیت‌های قانونی مواجه هستند داشته باشند.

• کارمزدهای شفاف و مقرون‌به‌صرفه

کارمزدهای معاملات در صرافی‌های غیرمتمرکز به صورت شفاف و طبق قراردادهای هوشمند محاسبه می‌شود. کاربران می‌توانند به راحتی هزینه‌های معاملاتی را پیش‌بینی کرده و از صرف هزینه‌های اضافی خودداری کنند. این موضوع همچنین باعث می‌شود کاربران از میزان دقیق کارمزدی که در هر معامله می‌پردازند مطلع باشند.

• بازار عادلانه و بدون دستکاری

در DEXها به دلیل عدم دخالت شخص ثالث یا سازمانی خاص، احتمال دستکاری بازار بسیار کم است. این موضوع فضایی عادلانه‌تر و شفاف‌تر برای انجام معاملات ایجاد می‌کند که مورد توجه بسیاری از معامله‌گران و سرمایه‌گذاران قرار دارد.

• حفظ امنیت و حریم خصوصی کاربران

برخلاف صرافی‌های متمرکز، DEXها اطلاعات شخصی کاربران را جمع‌آوری نمی‌کنند. کاربران نیازی به افشای اطلاعات هویتی ندارند که این ویژگی برای افرادی که به امنیت و حریم خصوصی خود اهمیت می‌دهند، بسیار مهم است.

معایب صرافی‌های غیرمتمرکز

هرچند که صرافی‌های غیرمتمرکز مزایای قابل توجهی دارند، اما این بسترها با چالش‌ها و محدودیت‌هایی نیز همراه هستند که آگاهی از آن‌ها می‌تواند به کاربران در انتخاب مناسب کمک کند. برخی از مهم‌ترین معایب DEXها عبارتند از:

• نقدینگی پایین

یکی از مهم‌ترین چالش‌های صرافی‌های غیرمتمرکز، پایین‌تر بودن سطح نقدینگی نسبت به صرافی‌های متمرکز است. به دلیل عدم تجمیع سرمایه از سمت کاربران مختلف، نقدینگی در بسیاری از DEXها کمتر است که می‌تواند کاربران را هنگام خرید یا فروش ارزهای دیجیتال با مشکلاتی مانند تغییرات قیمت ناخواسته مواجه کند.

• پیچیدگی و دشواری کاربری

استفاده از صرافی‌های غیرمتمرکز می‌تواند برای کاربران تازه‌وارد و افرادی که دانش کافی در زمینه ارزهای دیجیتال ندارند، چالش‌برانگیز باشد. رابط کاربری این صرافی‌ها اغلب پیچیده‌تر از صرافی‌های متمرکز است و برای انجام معاملات نیاز به دانش فنی بیشتری دارد.

• سرعت پایین تراکنش‌ها

تراکنش‌ها در صرافی‌های غیرمتمرکز اغلب کندتر از صرافی‌های متمرکز انجام می‌شوند. این مسئله به دلیل ساختار بلاکچین و تکیه DEXها بر ماینرهای شبکه است. زمان پردازش تراکنش‌ها به ترافیک شبکه و تعداد ماینرهای موجود در آن بستگی دارد و صرافی نقش مستقیمی در این روند ندارد.

• عدم امکان بازیابی دارایی‌ها

از آنجا که صرافی‌های غیرمتمرکز بر اساس قراردادهای هوشمند و بدون فرآیند احراز هویت (KYC) عمل می‌کنند، امکان بازیابی دارایی‌های گم‌شده یا دزدیده‌شده در این بسترها وجود ندارد. به همین دلیل، در صورت از دست دادن کلید خصوصی یا وقوع اشتباه در تراکنش‌ها، دارایی‌ها برای همیشه از دست خواهند رفت. این ویژگی، کاربران را ملزم به دقت و محافظت بیشتر از اطلاعات شخصی و کلیدهای خصوصی خود می‌کند.

۶ تفاوت اصلی بین صرافی متمرکز و غیرمتمرکز

در ادامه به بررسی و مقایسه برخی از معیارهای کلیدی در صرافی‌های متمرکز و غیرمتمرکز پرداخته و ویژگی‌های هر یک را توضیح می‌دهیم.

ویژگی صرافی	صرافی متمرکز	صرافی غیرمتمرکز
نحوه نظارت و کنترل	مدیریت توسط شخص ثالث (صرافی)	کنترل و مدیریت توسط خود کاربر
میزان امنیت	در معرض خطراتی مانند هک و حملات سایبری	ریسک پایین‌تر به دلیل کنترل مستقیم کاربر
قابلیت و ابزار معاملاتی	دارای ابزارهای گسترده‌تر مانند مارجین تریدینگ برای افزایش سودآوری	ابزارها و امکانات معاملاتی محدودتر
قوانین و مقررات	تحت نظارت سازمان‌های دولتی و ناظران مالی، نیاز به اخذ مجوز	بدون نیاز به نظارت دولتی و با آزادی عمل بیشتر
نقدینگی	نقدینگی بالا به دلیل محبوبیت بین کاربران و کاهش لغزش قیمتی	نقدینگی کمتر به علت نوظهور بودن و پیچیدگی فنی
سرعت	سرعت بسیار بالا با استفاده از سرورهای قدرتمند و انجام تراکنش‌ها در چند صدم ثانیه	سرعت کمتر، انجام تراکنش‌ها در ۱۵ ثانیه تا ۱ دقیقه